Historia Holandii

Mariusz Siwko
07.05.2015

Prehistoria

Pierwsze narzędzia kamienne używane przez ludzi w okresie 180-200 tys. lat temu odnaleziono w okolicach Weluwe (Geldria). Najstarsze szczątki ludzkie pochodzą sprzed 30 tys. lat (Twenthe, Overijsel). Pierwotnie ziemie te zamieszkiwały ludy pokrewne dzisiejszym Baskom.


Starożytność

Zamieszkane przez ludność celtycko-germańską tereny dzisiejszych Niderlandów zostały w pierwszym stuleciu przed Chrystusem włączone wraz z resztą Galii do imperium rzymskiego przez Juliusza Cezara (51 p.n.e.). Za Oktawiana Augusta (30 p.n.e.–14 n.e.) obszary te podporządkowane zostały dwóm prowincjom: Galii Belgijskiej i Germanii Dolnej. Granicę Cesarstwa stanowił Ren, jednak wpływy i władza Cesarstwa Rzymskiego rozciągały się również na żyjące dalej plemiona (np. Batawów, Kanninefatów, Matiaków czy Fryzów). Antyrzymskie powstania (Fryzów w 28 n.e. czy Batawów pod wodzą Juliusza Cywilisa w 69-70 n.e. zakończyły się wzmocnieniem zależności od Rzymu. Aż do okresu wędrówki ludów tereny te przeżywały rozkwit gospodarczy i demograficzny. Rzymski rodowód ma wiele miast dzisiejszej Holandii, np. Utrecht (rzymskie Trajectum), Nijmegen (Ulpia Noviomagus) czy Lejda (prawd. Lugdunum Batavorum).


Średniowiecze

Wraz z biegiem stuleci powstawały coraz to nowe samodzielne hrabstwa (w VIII w. było ich prawie 50) i księstwa. W XV w. większość terytoriów została zjednoczona (za pomocą podbojów i małżeństw dynastycznych) przez Burgundów. W 1477 Holandia, a wraz z nią terytoria obecnej Belgii i Luksemburga, przeszła pod panowanie Habsburgów (od 1556 ich linii hiszpańskiej).


Republika Zjednoczonych Prowincji

W marcu 1572 doszło do wybuchu powstania przeciw Hiszpanii. Wynikiem rewolty było podpisanie 23 stycznia 1579 Unii Utrechckiej. Zakładała ona m.in. utworzenie wspólnej armii i jednolitego systemu pieniężnego, przy jednoczesnym zachowaniu szerokiej autonomii poszczególnych prowincji. Był to początek procesu, w wyniku którego doszło do rozbicia kraju na 2 części, z których powstały później 2 państwa – Belgia i Holandia.

Nowe państwo przybrało charakter kalwiński. Po zamordowaniu Wilhelma Orańskiego (1584) tytuł namiestnika oraz naczelne dowództwo otrzymał jego syn Maurycy z Nassau, który kontynuował wojnę z Hiszpanią. Holandia odebrała jej liczne kolonie w Indiach, Afryce i Ameryce.

9 kwietnia 1609 r. podpisano dwunastoletni rozejm, po którym rozpoczęła się kolejna wojna. W pokoju westfalskim 1648 Hiszpania uznała niepodległość Zjednoczonych Prowincji.

Od końca XVI w. Prowincje przeżywały rozkwit – do miast holenderskich przeniósł się handel zamorski, powstały nowe kompanie handlowe między innymi takie jak: Holenderska Kompania Wschodnioindyjska, Holenderska Kompania Zachodnioindyjska. Republika Zjednoczonych Prowincji bierze udział wraz z takimi potęgami ówczesnej Europy jak Anglia czy Francja w kolonizacji Ameryki Północnej. W Holandii działali też sławni uczeni i artyści, np. Rembrandt, Grotius czy Christiaan Huygens.

Obszar północnych Niderlandów protestanckich stanowi obecnie terytorium Holandii (oficjalna nazwa: Królestwo Niderlandów). Głową państwa jest królowa z dynastii orańskiej (Oranje-Nassau), potomkini Wilhelma Orańskiego.


Od końca XVIII wieku

Potęga Holandii znacznie zmalała w XVIII w. w wyniku wojen z Hiszpanią, Francją i Anglią. W tym też czasie utracono część zamorskich kolonii, co z kolei przyczyniło się do gospodarczej zapaści. W 1810 Holandia została nawet przejściowo wcielona do Francji.

W 1815 Holandia została połączona z Niderlandami Południowymi (dzisiejszą Belgią) w Królestwo Zjednoczonych Niderlandów pod przywództwem Wilhelma Holenderskiego. Wspólne państwo nie przetrwało jednak długo, już w 1830 Belgowie odłączyli się od królestwa, by utworzyć własne państwo.

W 1848 r. uchwalono konstytucję, co dało początek liberalnym przemianom. Nadszedł kolejny wiek, a wraz z nim dwie wielkie wojny światowe. Wobec obu tych konfliktów Holandia ogłosiła neutralność, co jednak nie uchroniło jej od ataku III Rzeszy w 1940, i w efekcie od okupacji trwającej do 1945. W czasie wojny działał emigracyjny rząd w Londynie, na czele którego stała królowa Wilhelmina.

Po wojnie kolonie holenderskie zyskały niepodległość lub bardzo szeroką autonomię. W 1949 roku niepodległość zyskała największa kolonia – Indonezja. Po II wojnie światowej Holandia zerwała z tradycyjną polityką neutralności, przystępując w 1949 do NATO, w 1957 do EWG, poprzedniczki dzisiejszej Unii Europejskiej.

Zgłoś swój pomysł na artykuł

Więcej w tym dziale Zobacz wszystkie